Διγλωσσία ή προχειρότητα; …Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο


του Γ. Σόφη


Στο ένθετο της «Aυγής», «Παιδεία και Kοινωνία», τεύχος 12 (Aπρίλης 2006), δημοσιεύτηκε ένα αφιέρωμα για τα νέα βιβλία στο δημοτικό σχολείο. Mέχρις εδώ καλά. Ωστόσο, δύο τουλάχιστον παρουσιάσεις, του Bαγγέλη Γούλα με τίτλο «Παιδαγωγική και Iδεολογία: όψεις των νέων βιβλίων του δημοτικού σχολείου» και της Eλένης Bολάκη και Mαρίας-Mάρθας Φλωράτου, οι οποίες τυχαίνει να είναι και σχολικοί σύμβουλοι, κυριολεκτικά βγάζουν μάτι.
O. Β. Γούλας επισημαίνει μια σειρά από σωστά στοιχεία στο άρθρο του, το οποίο δομείται στη βάση της κριτικής των νέων βιβλίων. Απέναντι ακριβώς και στην αντίθετη ρότα, οι δύο σχολικοί σύμβουλοι, υπεραμύνονται άτεχνα ­κατά τη γνώμη μας­ των νέων βιβλίων.
Να τι έγραψε ο Β. Γούλας (αποσπάσματα):
«Απέναντι στη γενικόλογη, πανηγυρικού χαρακτήρα και επιστημονικά διάτρητη παρουσίαση των βιβλίων από το ΥΠΕΠΘ, το Π.Ι., τους Σχολικούς Συμβούλους κ.λπ., έχει σημασία να τονιστεί πως:
α. Oι αστικές αντιλήψεις για τη γνώση, την κοινωνία και τη μάθηση παρουσιάζονται αυθαίρετα ως καθολικότητα. Αυτό δεν ευνοεί την ανακάλυψη της γνώσης, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, την ενεργητική μάθηση κ.ά., για τα οποία υπερθεματίζουν τα ΔΕΠΠΣ. Αντίθετα αποτελεί προσπάθεια ελέγχου μαθητών και εκπαιδευτικών τόσο στο επίπεδο του “τι” όσο και στο επίπεδο του “πώς”...
...Τα καινούρια βιβλία δηλαδή δεν κάνουν παρά ένα ­κι αυτό περιορισμένο­ lifting των αντιλήψεων που παλιότερα παρουσίαζαν την κοινωνία με τα εργατικά μυρμήγκια και την κοινωνία των μελισσών. Η συντηρητική φυσιοκρατική αντίληψη περιέχεται αυτούσια στις παραδοχές των συντακτών του ΔΕΠΠΣ και των βιβλίων.
γ. Η επιλεκτική και χωρίς σαφή και διατυπωμένα κριτήρια συγκόλληση απόψεων από κάθε θεωρία δεν αποτελεί παρά μια “κακέκτυπη μεταμοντέρνα” εκδοχή τεκμηρίωσης, με αποτέλεσμα ένα συμπίλημα χωρίς νόημα. Επιπρόσθετα η αγνόηση τόσο βιβλιογραφικά όσο και κυρίως των συμβολών της κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης και ειδικότερα της κοινωνιολογικής οπτικής των αναλυτικών προγραμμάτων, κάνει φανερή την ιδεολογική θέση του ΔΕΠΠΣ, των ΑΠΣ και έχει ομόλογα αποτελέσματα στα παραγόμενα βιβλία. Η προσπάθεια να παρουσιαστεί το όλο εγχείρημα ως “καινοτομία”, “πρωτοποριακό” και στηριζόμενο στο “σύνολο των επιστημών”, έχει στόχο τον περιορισμό της κριτικής και κυρίως την αυστηρά ελεγχόμενη εφαρμογή των ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ στην πράξη.
Τα συντηρητικά ιδεολογήματα για την κοινωνία, τη γνώση και το σχολείο, που αποτελούν παραδοχές του ΔΕΠΠΣ, των ΑΠΣ, αναπαράγονται στη διδακτέα ύλη. Η διαθεματικότητα δεν μπορεί να σώσει την κατάσταση, μεταθέτοντας το πρόβλημα στο “πώς”, και φανερώνει ήδη τις εγγενείς αντιφάσεις του αόριστου και θολού περιεχομένου της.
Πριν ακόμα τα βιβλία φτάσουν στα σχολεία, η όλη προσπάθεια αγκομαχά. Η συντηρητική αντίληψη για τη γνώση και την κοινωνία μπορεί να είναι κυρίαρχη αλλά δεν είναι νέα. Κι έτσι... “η γριά όσο κι αν ζορίζεται στον ανήφορο γνωρίζεται”!»
Και να πώς κλείνει από την άλλη μεριά, το σημείωμα των «εκλεκτών» σχολικών συμβούλων:
«Τελειώνοντας, θα θέλαμε να εκφράσουμε την καταρχήν θετική μας στάση στις ερχόμενες αλλαγές στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Πιστεύουμε ότι αποτελεί σημαντικό γεγονός, ότι μέσα από τις προτεινόμενες δραστηριότητες, η καθημερινή διδακτική πράξη μετατρέπει το μαθητή/τρια από παθητικό δέκτη γνώσεων σε ενεργά εμπλεκόμενο στη διαδικασία μάθησης. Oι εκπαιδευτικοί επιστρέφουν με τα νέα βιβλία στον πραγματικά δημιουργικό και επιστημονικό τους ρόλο. Η νέα παιδαγωγική φιλοσοφία έρχεται να θεσμοθετήσει την ανάγκη να εκτιμούν κάθε φορά τις δυνατότητες και ανάγκες της τάξης τους, δηλαδή να λειτουργούν ως παιδαγωγοί και όχι ως εκτελεστικά όργανα του σχολικού εγχειριδίου».

Τι να υποθέσει ο αναγνώστης;
Πως δεν υπήρχε ύλη και έπεφταν λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως;
Πως δε γνώριζε η αρχισυνταξία τι ποεί η δεξιά και η αριστερά της; Ή ­το πιο πιθανό­ πως η διγλωσσία στο Συνασπισμό έπιασε επιστημονική οροφή, έτσι ώστε να καλύπτει τα πάντα, από ελευθερία και κουλτούρα μέχρι τους νεοφιλελεύθερους; O καιροσκοπισμός είναι «καλός» και για «λίγο διάστημα», αλλά ούτε αριστερή πολιτική παράγει ούτε διαπαιδαγωγεί. Εκτός και αν η λογική του σούπερ μάρκετ «διαλέγετε και παίρνετε», αρχίζει να αγιοποιείται και στην «Αυγή» και την «Παιδεία και Κοινωνία».
Υπάρχει απάντηση. Η απορία μας, ωστόσο, παραμένει και: Στα νέα βιβλία να διαλέγουμετη δεξιά ή την αριστερή σελίδα;