Τα σχολεία στους ιδιώτες με τις Συμπράξεις Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα

του Γιώργου Καββαδία

Η αποδόμηση του λεγόμενου «κράτους πρόνοιας» σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, συνδέεται με την ενίσχυση του ιδιωτικού κεφαλαίου και την ασφυκτική κυριαρχία των νόμων της αγοράς, που οδηγεί σε πλήρη εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών, όπως η υγεία και η παιδεία. Με το νόμο για τις κακόφημες ΣΔΙΤ(Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα) δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αναλάβουν την εκτέλεση κάποιου έργου υποδομής ή την παροχή κάποιας υπηρεσίας προς τους πολίτες, ενώ το Δημόσιο είναι απλώς ο χρήστης του έργου, πληρώνοντας σε δόσεις τον ιδιώτη για τη χρήση αυτή.
Σύμφωνα με το νόμο 3380, το Δημόσιο, οι O.T.A., τα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, οριζόμενοι ως «Δημόσιοι Φορείς», «μπορούν να συνάπτουν έγγραφες συμβάσεις συνεργασίας... με νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα (“Ιδιωτικοί Φορείς”) για την παροχή υπηρεσιών ή/και τη δημιουργία υποδομών (“Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα” ή “Συμπράξεις”).
Το μοντέλο της χρηματοδότησης έργων από ιδιωτικές επιχειρήσεις ή της συγχρηματοδότησής τους και από το δημόσιο, είναι απόροια της κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού που διαρκώς συμπιέζει τις κοινωνικές δαπάνες από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, δίνοντας ολοένα και περισσότερα περιθώρια κερδοφορίας στο ιδιωτικό κεφάλαιο και έχει εφαρμοστεί εδώ και χρόνια στη Βρετανία. Είναι γνωστό με την ονομασία ΡΡΡ (Public Private Partnership) και με βάση αυτό έχουν υλοποιηθεί δεκάδες έργα στη Βρετανία. Η βρετανική αγορά ισοδυναμεί σήμερα με περισσότερο από το 60% των έργων ΡΡΡ στη «Γηραιά Ήπειρο».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε πριν από αρκετούς μήνες στην έκδοση Πράσινης Βίβλου για τα έργα ΡΡΡ, επιδιώκοντας τη συρρίκνωση των χρηματοδοτήσεων των αναγκαίων έργων υποδομής από τους κρατικούς προϋπολογισμούς και την παράδοσή τους στις μεγάλες επιχειρήσεις.
Στην Ελλάδα οι πρώτες συμβάσεις σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αφορούν τη σχολική στέγη.
Ήδη με απόφαση της αρμόδιας Διυπουργικής Επιτροπής εγκρίθηκε η αίτηση υπαγωγής του Oργανισμού Σχολικών Κτιρίων (OΣΚ) Α.Ε. στο νόμο 3389, για την κατασκευή 27 νέων σχολικών μονάδων, με ΣΔΙΤ, στην ευρύτερη περιφέρεια της Αθήνας και του Πειραιά (Πίνακας 1), ενώ ήδη προωθείται ένα ακόμα πρόγραμμα για κατασκευή και «αναβάθμιση» σχολικών υποδομών μέσω ΣΔΙΤ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Η συγκεκριμένη πρόταση του OΣΚ Α.Ε., συνολικού προϋπολογισμού 82.700.000 ευρώ, αφορά την κατασκευή 24 νέων σχολικών υποδομών, καθώς και συμπληρωματικά έργα επισκευής υφισταμένων σχολικών μονάδων σε Δήμους και Κοινότητες των νομών Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών, Χαλκιδικής, Πιερίας, Πέλλας και Ημαθίας (Πίνακας 2). Συνολικά και με βάση αυτή τη νέα πρόταση, η εταιρεία «Oργανισμός Σχολικών Κτιρίων Α.Ε.» προωθεί μέσω ΣΔΙΤ την κατασκευή 51 νέων σχολικών υποδομών (27 στην Περιφέρεια της Αττικής και 24 στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας), συνολικού προϋπολογισμού 243.000.000 ευρώ.
Στα ύψη το κόστος κατασκευής και η αισχροκέρδεια
250% ακριβότερα σχολεία

Από την ώρα που αναλαμβάνουν οι ιδιωτικές εταιρείες την κατασκευή σχολείων και προκειμένου ν’ αυγατίσουν τα κέρδη τους, το κόστος κατασκευής αυξάνεται σε δυσθεώρητα ύψη, πάνω από 250% συγκριτικά με το κόστος που θα απαιτούνταν αν την κατασκευή αναλάμβανε ο O.Σ.Κ. Α.Ε., που λειτουργούσε και λειτουργεί με καθαρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Συγκεκριμένα, από τη μελέτη του Μ. Μπαλτά, πρώην διευθύνοντος συμβούλου του O.Σ.Κ. Α.Ε., προκύπτει ότι τα 27 σχολεία της Περιφέρειας Αθήνας και Πειραιά θα κόστιζαν το πολύ 45 εκατ. ευρώ αν τα δημοπρατούσε και τα επέβλεπε ο O.Σ.Κ., ενώ τώρα με τη μέθοδο Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), θα κοστίσουν 105 εκατ. ευρώ. Το κόστος, δηλαδή, είναι αυξημένο κατά 250%. Από τα στοιχεία του πίνακα 3 προκύπτει ότι για ένα 12θέσιο σχολείο, ο O.Σ.Κ. Α.Ε. δαπανά 1,6 εκατ. ευρώ, ενώ με τη σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, το κόστος εκτινάσσεται σε πάνω από 4 δις ευρώ.
Ωστόσο, η κερδοφορία και η αισχροκέρδεια για τις ιδιωτικές εταιρείες δε σταματά στην κατασκευή των σχολικών κτιρίων. Εντείνεται και εκτείνεται και μετά από αυτή, αφού θα έχουν τη δυνατότητα της πλήρους εκμετάλλευσης των σχολείων και της υλικοτεχνικής τους υποδομής. Η φιλοσοφία των ΣΔΙΤ αποτυπώνεται στο σχήμα κατασκευή του έργου με μείωση του κόστους υλικών και εργασίας - μακροχρόνια ενοικίασή του στο Δημόσιο. Η σύμβαση ενοικίασης, με το νοίκι που ονομάζεται «Τέλος Διαθεσιμότητας», θα έχει ισχύ 25-30 χρόνια, μετά την πάροδο των οποίων η υποδομή θα παραδίδεται στο Δημόσιο. Αυτό σημαίνει ότι χώροι του σχολείου και υλικοτεχνική υποδομή θα δίνονται από την ιδιωτική εταιρεία για ιδιωτικές χρήσεις, ενώ είναι φανερός ο κίνδυνος απαγόρεσης «εξωδιδακτικών» δραστηριοτήτων μαθητών, εκπαιδευτικών, γονιών και κοινωνικών φορέων. Από την πρακτική που επικρατεί στη Μεγάλη Βρετανία, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να νοικιάζονται οι χώροι για εκδηλώσεις ή άλλες χρήσεις σε ιδιώτες και να παραχωρηθούν τα κυλικεία σε αλυσίδες ιδιωτών για να πουλάνε σκουπιδοτροφές στους μαθητές. Είναι, εν τέλει, υπαρκτός ο κίνδυνος να μετατραπούν σε «πολυκαταστήματα» και σε «εμπορικά κέντρα».
Το σχολείο της αγοράς

Είναι φανερό ότι με τις ΣΔΙΤ αναπτύσσεται στην τελική μορφή το σχολείο της αγοράς. Oι ιδιωτικές εταιρείες θα μπορούν να ελέγχουν όχι μόνο τους χώρους αλλά και τη συνολική λειτουργία των σχολείων. Ακυρώνεται ουσιαστικά το νομοθετικό πλάσιο, με βάση το οποίο οι Oργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τα διάφορα όργανα στα οποία συμμετέχουν γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικοί έχουν την αρμοδιότητα της συντήρησης των σχολείων με πόρους του ΥΠΕΣΔΔ. Η ιδιωτική εταιρεία θ’ αποφασίζει για το αν, πώς και πότε θα γίνουν οι διάφορες επισκευές. Η ίδια θα έχει τη δυνατότητα να επέμβει και να απαγορεύσει εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις των φορέων της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Μέσα σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον θα διαπαιδαγωγούνται οι νέοι, ώστε να αποδεχτούν σαν κάτι φυσιολογικό τους νόμους της αγοράς και την κυρίαρχη ιδεολογία.

Ν.Δ. - ΠΑΣOK: Το ίδιο μπλοκ

Αυτή η νεοφιλελεύθερη πολιτική, όπως ακραία εκφράζεται από τις ΣΔΙΤ, δεν είναι αποκλειστικότητα της κυβέρνησης της Ν.Δ. Αποτελεί τη φυσιολογική προέκταση και συνέχεια της πολιτικής της κυβέρνησης του ΠΑΣOK. Η κυβέρνηση του ΠΑΣOK μετέτρεψε τον O.Σ.Κ. σε ανώνυμη εταιρεία που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και σχεδίαζε το «σχολείο του μέλλοντος», που λειτουργώντας με βάση τους νόμους της αγοράς, θα είχε χώρους πολλαπλών χρήσεων ακόμα και για γκαράζ.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Συνοπτικός πίνακας προτεινόμενων έργων για σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) (τα ποσά σε ευρώ)
Έργο Ενδεικτικός
Προϋπολογισμός
Κατασκευής
1. 51ο Γυμνάσιο Αθηνών (Ακαδημία Πλάτωνος) 4.500.000,00
2. 31ο Δημ. Σχολ. Αθηνών (Θυμαράκια-Κ. Πατήσια) 2.000.000,00
3. 9ο ΤΕΕ Αθηνών (Σεπόλια) 9.000.000,00
4. 50ο Λύκειο Αθηνών (Σεπόλια) 3.500.000,00
5. 61ο Νηπιαγωγείο Αθηνών (Σεπόλια) 3.500.000,00
6. 49ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (Κεραμεικός) 4.000.000,00
7. 84ο Νηπιαγωγείο Αθηνών (Κεραμεικός) 4.000.000,00
8. 9ο Γυμνάσιο Αθηνών (Πλ. Κουμουνδούρου) 4.000.000,00
9. Μουσικό Γυμνάσιο Αθηνών (Ακαδημία Πλάτωνος) 6.000.000,00
10. Μουσικό Λύκειο Αθηνών (Ακαδημία Πλάτωνος) 6.000.000,00
11. Ειδικό Σχολ. Επαγγελματική Εκπαίδευσης
& Κατάρτισης Δήμου Νέου Ηρακλείου 6.000.000,00
12. Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Δήμου Ιλίου 6.000.000,00
13. ΤΕΕ-ΣΕΚ Δήμου Μεγάρων 10.000.000,00
14. 1ο Γυμν. - 1ο Λύκειο Εικαστικών Τεχνών
(Λουτρά Παλατζιάν) Δήμου Κερατσινίου 4.400.000,00
15. 1ο ΤΕΕ Δήμου Αργυρούπολης 8.000.000,00
16. 2ο ΤΕΕ & 2ο ΣΕΚ Δήμου Αργυρούπολης 8.000.000,00
17. ΤΕΕ Δήμου Περιστερίου 9.000.000,00
18. 3ο Γυμν. - 2ο Λύκειο Δήμου Κρωπίας (ΚΙΤΣΙ) 9.000.000,00
19. Δημοτικό Σχολείο Δήμου Κρωπίας (ΚΙΤΣΙ) 9.000.000,00
20. Νηπιαγωγείο Δήμου Κρωπίας (ΚΙΤΣΙ) 9.000.000,00
21. 4ο Δημοτικό Σχολείο Δήμου Νέας Περάμου 3.000.000,00
22. ΤΕΕ Δήμου Κερατσινίου 8.000.000,00
23. 6ο Δημοτικό Σχολείο Δήμου Γέρακα 5.000,00
24. 6ο Νηπιαγωγείο Δήμου Γέρακα 5.000,00
25. 6θέσιο Λύκειο & Ανακαίνιση-Διαμόρφωση
Γυμνασίου-Γυμναστηρίου Δήμου Ερυθρών 4.000.000,00
26. Προσθήκη στο Δημ. Σχολείο Λιμεναρίων
Κοινότητας Αγκιστρίου 1.000.000,00
27. Προσθήκη στο 6ο-9ο Δημ. Σχολ. Νέας Σμύρνης 1.000.000,00
Σύνολο 105.400.000,00

ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Συνοπτικός πίνακας προτεινόμενων έργων για σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)
στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (τα ποσά σε ευρώ)
Έργο Ενδεικτικός
Προϋπολογισμός
Κατασκευής
1. 3ο Γυμνάσιο Δήμου Πυλαίας Ν.Α. Θεσ/νίκης 5.500.000,00
2. 3ο Λύκειο Δήμου Πυλαίας Ν.Α. Θεσ/νίκης
3. 1ο Λύκειο Δήμου Πολίχνης Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.800.000,00
4. 3ο Λύκ. Μετεώρων Δήμ. Πολίχνης Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.800.000,00
5. 1ο Δημ. Σχολ. Δήμου Πολίχνης Ν.Α. Θεσ/νίκης 4.000.000,00
6. Λύκειο Κοινότητας Πευκών Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.800.000,00
7. 4ο Δημ. Σχολ. Κοινότ. Ευκαρπίας Ν.Α. Θεσ/νίκης 1.800.000,00
8. Προσθήκη στο 1ο Δημοτικό Σχολείο
Δήμου Νεάπολης Ν.Α. Θεσ/νίκης 1.700.000,00
9. 3ο Γυμν. Δήμου Ωραιοκάστρου Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.700.000,00
10. 6ο Δημ. Σχολ. Δήμου Ωραιοκάστρου Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.500.000,00
11. 2ο Γυμν. Δήμου Λαγκαδά Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.700.000,00
12. 6ο Δημ. Σχολ. Δήμου Συκεών Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.000.000,00
13. 2ο Λύκειο Δήμου Συκεών Ν.Α. Θεσ/νίκης 2.500.000,00
14. 4ο Γυμνάσιο Δήμου Κιλκίς Ν.Α. Κιλκίς 2.000.000,00
15. 10ο Δημ. Σχολ. Δήμου Κιλκίς Ν.Α. Κιλκίς 1.700.000,00
16. Κλειστό Γυμναστήριο Δήμ. Αλιστράτης Ν.Α. Σερρών 1.500.000,00
17. 7ο Δημ. Σχολ. Δήμου Σερρών Ν.Α. Σερρών 1.700.000,00
18. Δημ. Σχολ. Ροδόπολης Δήμ. Κερκίνης Ν.Α. Σερρών 1.700.000,00
19. Δημ. Σχολ. & 2 Νηπιαγωγεία Κτηνιατρείου
Δήμου Βέροιας Ν.Α. Ημαθίας 3.400.000,00
20. 4ο Δημ. Σχολ. Δήμου Γιαννιτσών Ν.Α. Πέλλας 1.700.000,00
21. 10ο Δημ. Σχολ. & Νηπιαγ. Δήμου Γιαννιτσών
Ν.Α. Πέλλας 2.100.00,00
22. Δημ. Σχολ. Νέας Ζωής Δήμ. Κατερίνης Ν.Α. Πιερίας 2.500.000,00
23. Ειδικό Σχολ. Δήμου Κατερίνης Ν.Α. Πιερίας 2.800.000,00
24. Λύκειο Δήμου Καλλικράτειας Ν.Α. Χαλκιδικής 2.800.000,00
Σύνολο 57.700.000,00

ΠΙΝΑΚΑΣ 3
Σχολικά κτίρια την 3ετία 2001-03 και κόστος επένδυσης
Έτη Προϋπολογισμός Συνολική
μελέτης αξία
(μετά
την έκπτωση)
2001 61 51 11 7 2 5 97 68.645.376,38 44.375.316,42
2002 54 19 14 8 9 15 119 164.744.419,00 119.056.707,00
2003 68 10 11 5 2 19 113 105.755.195,00 82.633.275,00
Σύνολο 173 50 36 20 13 39 329 329.144.999,38 245.047.299,42
Σημ.: Τα ανωτέρω στοιχεία αποκαλύπτουν ότι για ένα 12θέσιο σχολείο, ο OΣΚ δαπανά 1, 6 εκατ. ευρώ, ενώ με τη σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα το κόστος εκτινάσσεται σε πάνω από 4 δισ. ευρώ.
Πηγή: Μ. Μπαλτάς, «Ελευθεροτυπία», Μ. Τρίτη 18-4-2006.